Kariyerde Hedef Belirleme [PDF]
Kariyer Nedir?
Kariyer, işe girdikten sonraki yönettikleri süreç, işteki ilerlemeleri ve başarıları olarak tanımlanmaktadır. Ancak kariyer iş yaşamıyla ilgili bir süreç değildir. Okul seçimi, meslek seçimi, iş seçimi, iş değişimi ve emeklilik planlaması dahil olmak üzere kariyerin bir parçasıdır.
Kariyer sürekli olarak ivme halinde ileriye giden bir süreçten değil, zaman zaman duraksama ve stabil haraketlerden hatta zaman zaman da gerilemelerden oluşmaktadır.
Sosyal sorumluluk, vatandaşlık görevleri, partnerin hayatı, ebeveynlik durumu kariyer sürecimizi etkileyebilen süreçlerdir.
Kariyer Başarısı
Kariyer Başarısını tanımlarken tek bir tanım mümkün değildir. Kişiden kişiye kariyer başarısı farklılık gösterebilmektedir. Bunun sebebi kariyer başarısını etkileyen birçok faktörün bulunmasıdır. Kişisel önceliklerimizden, kültürel yapıya kadar birçok farklı faktör kariyer başarısını değiştirmektedir. Önemli olan kendi başarını tanımını ortaya koyabilmektir.
20’li yaşlarda bir kişi için kendi işini kurmak, yüksek gelir elde etmek gibi aksiyonlar kariyer başarısını göstergesiyken, ileri yaşlarda aileye ve arkadaşlara daha çok zaman ayırmak ve topluma fayda saplayacak bir şeyler yapmış olmak kariyer başarısı ölçütleri arasında yer almaktadır.
Kariyer başarısı kavramı sanayi devriminden bu yana kuşaklar arasında da değişiklik göstermektedir.
- Bebek Patlaması : 1946–1964 yılları arasında doğanlar — işe ve kurumsal basamakları tırmanmaya yoğun vurgu
- X Kuşağı : 1965–1980 yılları arasında doğanlar — iş yaşam dengesine vurgu
- Milenyum Kuşağı : 1981–1994 yılları arasında doğanlar — kariyer hırsı yerine aileye ve kişisel zamana vurgu
- Z Kuşağı : 1995–2010 yılları arasında doğanlar — kişisel özgürlüğe, sık iş değişikliğine vurgu
1960’lı yıllara kadar kariyerde hızlı yükselmek bir kariyer başarısı göstergesiyken, 1980’li yıllarda iş-yaşam dengesi, 1990’lı yılların ortasında kişisel zamana vurgu başarı göstergesiyken, özellikle Z kuşağında kişisel özgürlüğe ve sık iş değişikliği kariyer başarısı göstergesidir.
İstenen kariyer tanımı kuşaklar arasında değişmesi, kişisel olarak da değişebilmektedir. Bu kişinin kendisine soracağı sorular ile anlaşılabilmektedir.
- Başarı tanımı iyi bir gelir elde etmek ise; Seçeceğiniz kariyer aradığınız finansal istikrarı size sağlayabilecek mi?
- Başarı tanımı statü sahibi olmak ise; Terfi alabilmezin için mevcut eğitim düzeyiniz yeterli olacak mı?
- Aile veya arkadaş ilişkilerinize ayrılan zaman ise; Aileniz ve arkadaşlarınızla ilişkinizi istediğiniz seviyede sürdürmenizi sağlayacak mı?
“İstediğiniz yaşam tarzına sahip olmanızı sağlayacak mı?” sorusuna cevap vermeniz kişisel başarı tanımını değerlendirmenize olanak sağlayacaktır.
Başarılı İnsanların Nitelikleri
Kariyer ile ilgili genel olarak “rol model” kişiler belirlenmektedir. Bu kişiler sosyal yaşamında ve kariyerinde başarılı olan insanlardır. Bu kişiler sosyal ve birçok alanda farklılık göstermesine karşın kariyer konusunda bazı temel özelliklere sahiptir.
Bu özellikler;
- Olumlu Tutum: Kariyerde ilerlerken hayal kırıklıklar, engellerle karşılaşılabilmektedir. Olumlu tutuma sahip kişiler bu zorlukların kendisini yıldırmasına izin vermezler.
- Risk Alan: Hem başarıyı hem de başarısızlığı öğrenme deneyimidir. Bazen “başarısızlık endişesi” harakete geçmekten vazgeçmektedir. Öğrenme deneyimi olarak görmeyi tercih etmelidir.
- Hevesli: Gelişme ve ilerleme için hem kendisini hem de çevresini motive etmektir.
- Kendini Motive Eden: Kendi istekleri ve kendi hedefleri doğrultusunda çalışabilmektir.
- Bilgili: Mesleği ve Dünya ile ilgili güncel gelişmeleri takip etmek.
- Yaratıcı: Hayal gücü gelişmiş, yeni ürün ve yeni fikirler çıkarmak için üretken olmaktır.
- Meraklı: Yaratıcılığın ortaya çıkabilmesi için ve yeni bilgiyi keşfetmeye duyulan istektir.
En değişmez ve belirgin özellik; Hedef odaklı olmaktır.
Kariyer Hedefleri
Eğer hedefler doğru belirlenirse kariyer başarısına sahip bireyler haline gelinebilmektedir.
Kariyer hedefleri 4 ana başlıkta incelenebilmektedir;
- İlham veren hedefler: Sporcunun yarıştan önce birinciliği düşünmesi, aşçının yemeği hazırlamadan önce hayal etmesi gibi bu hedefler tutkulu olduğunuz şeyin rüya gibi bir kariyere nasıl dönüşebileceğini tanımlar. “Nasıl” sorusuna değil “Ne” sorusuna odaklanmanızı sağlar. “Korkmasam ne yapardım?” ilham veren kariyer hedefleri için kendimize sormamız gereken sorudur. ,
- Planlama hedefleri: Kısa ve uzun vadeli hedeflerin birleşimidir. Planlama olmadan bir hedef sadece bir istek olarak kalır, yol boyunca hangi adımlar atacağımızı belirler.,
- Kilometre taşı hedefleri: Ana hedefe giderken başarılan ve motivasyonu arttıran hedeflerdir. Sınav hazırlanan bir öğrencinin sınavı kazanmak ana hedefken denemelerde yükseltmesi kilometre taşı hedeflerdir,
- Köprü hedefler: Sahip olduğumuz beceriler ve deneyimler ile istediğiniz iş için gerekli olan beceri ve deneyim arasındaki boşluğu kapatmaya yarayan hedeflerdir. Örneğin bir programı öğrenmek, bir yeteneği kazanmak terfi almanızı sağlayacaksa bu bir köprü hedef olarak tanımlanmaktadır.
Becerilerimi geliştirmek istiyorum, önü açık iş istiyorum, işimde mutlu/başarılı olmak istiyorum vb. düşünceler hedef değil “belirsiz hedef” olarak tanımlanmaktadır. SMART hedeflere dönüştürülmesi gerekir.
SMART Hedefler
SMART her harfi ingilizce karşılığı olan bir akrostiş kelimedir.
- S : Spesifik → Hedeflerinizin bir odağı var mı? Net bir şekilde anlaşılıyor mu?
- M : Ölçülebilir → Hedefinize ulaştığınızı nasıl bileceksiniz?
- A : Ulaşılabilir → Bu hedefe ulaşmak ne kadar çaba gerektirecektir? Bu hedefe ulaşmak için gerekli kaynaklara sahip misiniz?
- R : Gerçekçi → Bu hedefler sizin için neden önemlidir?
- T : Zaman Sınırı Olan → Ne zaman ya da ne kadar sürede başarılacaktır?
Smart Hedefe örnek olarak;
- İş görüşmelerinde kendimi daha iyi ifade edebilmek için önümüzdeki hafta başlayacak kişisel gelişim ile ilgili kursa katılarak 4 haftalık bu eğitimi başarıyla tamamlayacağım.
- Gelecek baharda yapılacak mesleki sertifika sınavına girmek için her ay gelirimin %10’unu biriktireceğim.
Kariyer Engelleri
Bireyin kariyerlerinde amaçlarına ulaşmalarını zorlaştıran etmenlerdir.
Kariyer engelleri 3 temel başlıkta incelenebilmektedir. Bunlar;
- İçsel durumlarla ilgili tutumsal engeller: Benlik kavramı, özgüveni, öz saygı, başarıya inanç, işe karşı tutum bu kariyer engeline örnektedir.
- Sosyal/Kişiler arası engeller: Aile beklentileri, aile baskısı, diğer yaşam rolleri kariyerimize engel olabilmektedir.
- Etkileşim engelleri: Demografik özellikler, fiziksel engeller bu kapsamda ortaya çıkan engellerdir.
Daha büyük hedefleri yönetebilir parçalara ayırmak en büyük engel aşma yöntemidir. Bir anda ulaşılması zor noktalara çıkmaya çalışmak motivasyon kaybına yol açacaktır.
İlk adımı atın ve ardından bir sonraki adımı planlayın. Kademe kademe şeklinde ilerlemek engelleri aşmayı kolaylaştırmaktadır.
Bağlı kalabileceğiniz günlük bir rutin oluşturmak başarıyı getiren en önemli ölçütlerden biri olan istikrarı sağlar. Unutmayın taşı eriten suyun şiddeti değil sürekliliğidir.
Mevcut yaşam tarzına yeni hedefler eklerken her şeyi değiştirmeye çalışılmamalıdır. Örneğin mevcut işte başarıyı yakalayamamak direkt olarak iş değişikliği yerine çalışma stratejisinin gözden geçirilmesi ve mevcut durumun analiz edilmesi engeli aşmaya yardımcı olacaktır.
Kendinize karşı sabırlı olunmalıdır. Çok kısa sürede çok fazla çok şey yapmaya çalışılmamalıdır.
